Sosyal İkilem Belgeseli Hangi Konulara Dikkat Çekiyor?
Telefon ekranlarımıza ne kadar bağımlıyız? Günde kaç saat Instagram’da geziyor veya günde kaç tane tweet okuyoruz? Telefon bildirimlerimize yataktan yeni kalktığımızda mı yoksa yüzümüzü yıkadıktan sonra mı bakıyoruz? Gerçek insanlarla sohbet etmek yerine kaç saatimizi Whatsapp’ta mesajlaşarak harcıyoruz?
26 Ocak 2020 tarihinde yayımlanmış olan The Social Dilemma yani Sosyal İkilem, Jeff Orlowski tarafından yönetilmiş bir belgeseldir. Günümüz çağının teknolojisini eleştirel bir gözle ele alan Sosyal İkilem, günlük hayatımızda vazgeçilmez bir yer edinen bu sosyal medya uygulamalarını konu alıyor. Bu belgesel dram, bir yandan çeşitli sosyal medya şirketlerinin kurucuları ve çalışanları ile yapılan röportajları gösterirken, bir yandan da çekirdek bir ailenin sosyal medya uygulamaları yüzünden nasıl olumsuz etkilendiğini, bireylerin bağımlılık derecesinde bu uygulamalara nasıl alıştığını ve bu bağımlılığın insan ilişkilerini nasıl etkilediklerini gösteriyor.
Sosyal Medya Yaratıcıları ile Röportajlar
Sosyal medya platformlarında çalışan ve kamera karşısına geçip bu platformlar hakkında röportaj veren insanların ilk bakışta nasıl gergin olduklarını ve kaygıyla kameraya baktıklarını görüyoruz. Teknoloji sektörünün yarattığı huzursuzluk, çalışanlar üzerinde bazı etik kaygılara neden oluyor ve bu kaygılar hakkında konuşmak bile onları endişelendiriyor.
2 milyon insanı etkileyecek ufak bir güncelleme için 50 kişinin bir masaya oturduğunu ve bir karar verdiğini söylüyor Tristan Harris. Harris, bir zamanlar Google’da çalışmış ve aynı zamanda Humane’in kurucularından birisi. Gelecek nesil gençleri hakkında etik bir kaygı yaşayan Harrris, yarattıkları sosyal medya platformlarının nasıl bağımlılık yaptığını, tıklama ve kaydırma hareketlerinin insan psikolojisi üzerinde nasıl olumsuz etkileri olduğu hakkında ahlaki bir sorumluluk duymaya başlamış. Bunun üzerine harekete geçmeye çalışsa da pek başarılı olamadığından söz ediyor. Bunun yanı sıra, aslında kendi yarattığı bu platformlara kendisinin de nasıl bağımlı olduğunu ve bırakamadığını anlatıyor.
Eski Facebook çalışanı ve Pinterest’in eski başkanı olan Tim Kendall da gündüzleri işe gittiği zaman kendi yarattığı bu sosyal medya platformlarına aslında kendisinin bile nasıl bağımlı olduğunu dile getiriyor. Evde sevgi bekleyen iki çocuğu olmasına rağmen telefon ekranından kendisini kopartamadığını ve ailesine zaman ayıramadığından söz ediyor.
Röportajlar sırasında sosyal medya platformları ve insan psikolojisi üzerine uzman kişilerin cümlelerinin yanı sıra, belgeselin bazı noktalarında izleyiciye gösterilen alıntı cümleler de çok dikkat çekici. İzleyiciye teknoloji bağımlığını her seferinde hatırlatan ve bu bağımlılığın yasal olmayan uyuşturucu bazlı maddelere bağımlı olmaktan çok da farklı olmadığını söyleyen bir belgesel Sosyal İkilem.
Sosyal İkilem’in Değindiği Sosyal Medyanın Yarattığı Toplumsal Hastalıklar
Sosyal İkilem belgeseli, gençler arasında gerçekçi olmayan bir mükemmeliyet algısı oluşturan sosyal medya platformlarının piyasaya sürüldüklerinden beri, gençlerin kendilerine zarar verme ve intihar eğilimlerinin yükselişte olduğuna dikkat çekiyor. “Beğeni” tuşunun insan psikolojisi üzerinde toplumsal onay beklentisi yarattığını ve bu platformların dikkat ekonomisi yarattığını söylüyor.
Estetik cerrahlarının “Snapchat Deformasyonu” olarak adlandırdığı yeni bir sendromun Z nesli içerisinde yaygınlaştığı bilgisini veren belgesel, bu sendromun, gençlerin sosyal medya platformlarında kullandıkları filtrelere benzeyen yüzlere sahip olmak istediklerini anlatıyor.
Cassandra, Teknolojinin İkna Yeteneğine Karşı Başarısız Oluyor
Belgeselin içerisinde çekirdek bir ailenin yaşamından da alıntı yapan Sosyal İkilem, telefon bağımlısı iki gencin ve onları bu konuda uyaran Cassandra adlı ablalarını gösteriyor. Cassandra, Yunan mitolojisinde Apollo tarafından cezalandırılmış bir insandır. Cassandra’nın cezası ise gelecekte olacak olaylar hakkında her şeyi bilmesi ama bildiklerini anlattığında ona kimsenin inanmaması. Sosyal İkilem’de abla Cassandra (Kara Hayward), sosyal medyada sürekli çevrimiçi olmanın ve telefonlara olan bağımlılığın ne kadar kötü ve sonuçlarının da ne kadar olumsuz olabileceğinden bahsediyor. Buna rağmen kimse onu dinlemiyor ve pek de inanmıyorlar. Belgesel, bizlere Cassandra’nın kız kardeşi Isla’ın (Sophia Hammons) sosyal medyanın onun üzerinde oluşturduğu toplumsal onay arayışının ve beğeni beklentisinin olumsuz yönlerini gösterirken; Cassandra’nın erkek kardeşi Ben’in (Skyler Gisondo) sahte haber, sahte bilgi ve linç kültürü bataklığına düşerek aslında sosyal medyanın nasıl da varoluşsal bir tehdit oluşturduğunu da gözler önüne seriyor.
Masadaki Tek Ürün Aslında ‘Biziz’
Silikon Vadisi’nin aslında kullanıcılarını sattığı gerçeğini izleyiciye gösteren Sosyal İkilem, şu cümleyle bizi bu gerçeğe ikna ediyor; “Eğer, kullandığınız ürüne para ödemiyorsanız, o zaman ürünün kendisi sizsinizdir.”
Yalnızlığımızı azaltmak ve sıkkınlığımızı gidermek için her fırsatta sarıldığımız sosyal medya platformlarını “dijital emzik” olarak adlandıran Sosyal İkilem, bu platformların aslında yepyeni bir market zinciri olduğunu ve insan vadesi sattıkları gerçeğini izleyicinin yüzüne çarpmaktan çekinmiyor.
Sosyal İkilem’i İzlemeli Miyim?
Sosyal İkilem belgeseli birçok yönden izlenmesi ve anlaşılması kolay bir belgesel. Gerçek hayattan insanlarla yapılan röportajlar, sosyal medya uzmanlarının kendi yarattıkları bu evrensel mecraya olan eleştirel bakışları ve insan sağlığı üzerinde uzman kişilerin anlattıkları birtakım hastalıklar bizi uyandırmaya yetecek nitelikte. Kendi yaşantımızdan izler bulunan Cassandra ve ailesinin yaşantısı da belgeseli güçlü kılan taraflarından.
Şimdi telefonlarınızın parlak ekranlarından uzaklaşın ve sosyal medya uygulamaları hakkında sizi ikinci defa düşündürtecek bu belgesele tweet okuma ve instagram reels izleme zamanınızdan kısarak bir buçuk saat ayırın.
Bir saat 34 dakika olan Sosyal İkilem belgeselini göz atmak isteyenler, bu belgeseli Netflix üzerinden bulabilirler.
Eğer Sosyal İkilem belgeselini beğendiyseniz, bu belgesele benzer diğer dizi ve filmler;
The Truman Show (1998) dir. Peter Weir
Pleasantville (1998) dir. Gary Ross
The Social Network (2010) dir. David Fincher
The Circle (2017) dir. James Ponsoldt
Her (2013) dir. Spike Jonze
Johnny Mnemonic (1995) dir. Robert Logo
Black Mirror (2011-)